لوله کشی ساختمان
لوله کشی قلب ساختمان است که شامل لوله کشی آب، لوله کشی فاضلاب و لوله کشی سیستم گرمایشی می شود. اهمیت لوله کشی از این لحاظ است که بعد از اجرا نمی توان به راحتی تغییراتی در آن ایجاد کرد وهرگونه تعمیرات تخصصی نیازمند حضور لوله کش با تجربه است.
به همین دلیل اجرای لوله کشی در ساختمان باید طبق اصول آن اجرا شود و آشنایی با قوانین لوله کشی و مدل های مختلف آن در کنار اطلاع از انواع لوله قابل استفاده در این سیستم می تواند به ما کمک کند تا یک سیستم لوله کشی بدون ایراد داشته باشیم.
نکات فنی و ایمنی در اجرای لوله کشی ساختمان
قبل از اینکه روش لوله کشی ساختمان را توضیح دهیم، به سراغ نکات فنی و ایمنی مهم در زمان اجرای لوله کشی می رویم. چون توجه به این نکات ضامن کیفیت بالای لوله کشی در ساختمان است:
- لوله کشی بایستی در کوتاه‌ترین مسیر و با کمترین پیچ و خم انجام شود و در عین حال موازی یا عمود بر دیوارهای ساختمان باشد.
- در ساختمان های مسکونی، لازم است از نصب لوله های آب و فاضلاب در کنار هم پرهیز شود. زیرا بر اثر گذشت زمان و تشکیل پوسیدگی در لوله ها و از بین رفتن آب بندی آنها، احتمال دارد تراوش و آلودگی آب های آشامیدنی و بهداشتی باعث آلودگی آن شود.
- درصورت اجتناب ناپذیربودن این امر، لوله کش باید فاصله مناسب را رعایت کرده و در نصب لوله کشی های افقی، لوله های فاضلاب را در زیر سایر لوله ها قرار دهد.
- لوله کشی آب سرد و گرم بایستی نزدیک دیوارها، تیغه ها و سقف ها اجرایی شود و از انجام آن به صورت کف خواب پرهیز شود.
- محل لوله های عمودی را باید به صورتی در نظرگرفت که طول لوله کف خواب به میزان حداقل ممکن باشد. تغییر زاویه در لوله کشی ها برای پیروی از امتداد دیوارها، براساس دستور و طبق نقشه انجام می شود.
- چنانچه لوله های افقی به صورت زیرسقفی یا تحت پوشش سقف کاذب باشد، بایستی اجرای آن در حداکثر ارتفاع ممکن صورت گیرد.
- اجرای لوله کشی در بالای دستگاه های برقی ممنوع است. اگر این کار در پاره ای از اوقات اجتناب ناپذیر است، بایستی نصب سینی قطره گیر در زیر لوله ها پیش بینی شود تا از بروز خطرات برق گرفتگی و اتصال و سوختن سیم ها و دستگاه ها جلوگیری شود.
- قبل از اجرای لوله کشی آب سرد و گرم ساختمان، باید مسیرهای عبور لوله را با رشته های کاری دیگر (ساختمانی، برقی، مکانیکی) مطابقت داد تا با ایجاد هماهنگی، از دوباره کاری های احتمالی جلوگیری شد.
شایان ذکر است که اساساً، در اجرای تاسیسات ساختمان مبنای عمل، نقشه های از قبل طرح شده است و در نتیجه پیشبینی های لازم جهت جلوگیری از تداخل لوله های بخش های مختلف تاسیساتی به عمل می آید.
لیکن در موارد متعددی، برحسب شرایط اختصاصی اجرای کار، نقشه ها و طرح ها تغییر می کند که مجری قبل از شروع کار موظف به کنترل کلیه موارد اجرایی اعم از عدم تداخل لوله کشی های مختلف، سرگیر نبودن لوله ها و مانع نبودن از باز شدن کامل درها و پنجره ها است.
نکته طلایی در لوله کشی ساختمان
- تمام لوله هاي آب سرد و گرم و برگشت آبگرم مصرفي و تهويه ساختمان از نوع (PE-RT/ALL/PE-RT) و قطر “ 5 است، مگر آنكه نوع ديگري در نقشه ها و مقادير كار، ذكر شده باشد.
- لوله ها بايد برابر نقشه راست - شاقولي و تا حد امکان بدون خم موازي با ديوار يا عمود بر ديوارهاي
ساختمان اجرا شوند. - تمام لوله هایی كه از داخل يا زير ديوارها عبور مي کنند، بایستی در برابر شکستگی محافظت شوند.
- اجراي لوله های آب سرد و گرم به موازات پي های ساختمان يا ديوارهاي باربر در فاصله اي كمتر از يك متر از آنها تنها با تصويب دستگاه نظارتی مربوطه امکان پذیر است.
- تمام لوله هایی که پایين تر از پي ها يا ديوارهاي باربر ساختمان اجرا و جایگیری می شود، بايستی در خارج از زاويه 45 درجه پي قرار گرفته شود، مگر اينكه تصویبی جز اين صورت گرفته باشد.
- کارگذاری لوله ها بايد به مــوازات هم باشد و فاصله آنها از يكديگر بايستی به اندازه اي باشد كه عايق كاري كامل لوله ها و دسترسي به شيرها به منظور بازديد و تعمير فراهم شود.
- محافظت در مقابل یخبندان و ایزوله سازی برای تمام لوله هایی كه در خارج از ساختمان و يا ديوارهاي خارجي ساختمان اجرا مي شوند باید انجام شود.
- تمام لوله هاي افقي سرد وگرم و برگشت آب گرم مصرفی بايئ شيب يكنواخت حداقل برابر يك در هزار به سمت نقاط پائين دست لوله كشي داشته باشد تا هنگام لزوم امکان تخليه آنها فراهم باشد.
- پس از پايان كار روزانه لوله كشي بايد انتهاي سرباز لوله ها به وسيله درپوش يا كرباس يا ديگر مواد تصويب شده بسته شود تا مانع ورود مواد خارجي به داخل لوله ها شد.
- بعد از پایان لوله كشي، سيستم آبرساني سرد و گرم بايد به مدت 24 ساعت تحت فشار 10 اتمسفر آزمايش شود.
- عایق کاری لوله آبگرم مصرفي و برگشت آبگرم بايد به وسیله عايق پلي يورتان يا فوم پلي اتيلن به ضخامت يك اينچ انجام شود.
- در اطراف تمام لوله هاي واقع در خارج كانال بايد ماسه خشك ( ماسه بادي ) ريخته شود و از ريختن گچ يا خاك همراه با گچ در اطراف لوله پرهیز شود.
- تمام شير فلكه هاي كشویي- توپكی- يك طرفه- سوزني و صافي ها تا قطر 2.5 اينچ از نوع برنجي دنده اي با فشار كاری 150 پوند بر اينچ مربع و قطر 3 اينچ و بيشتر از نوع چدني با اتصال فلنجي با فشار كار 125 پوند بر اينچ مربع خواهد بود. مگر آنكه در نقشه ها و مقاديركار نوع ديگري ذكر شده باشد.
- نصب شيرفلكه تخليه آب در مسير ورود لوله هاي به داخل ساختمان الزامي است.
- لوله ها و اتصالات جوشي سياه و گالوانيزه نبايد به يكديگر متصل شوند و اتصال هر جنس لوله بایستی با اتصالات هم جنس خود باشد.
- تمام مصالح و لوازم مصرفي بايستي قبلا به تصويب كارفرما يا دستگاه نظارت رسیده باشد.
ارتفاع استاندارد نصب شیرها و سر لوله ها در لوله کشی ساختمان
بهتر است بدانید که ارتفاع نصب شيرها يا سر لوله ها از كف تمام شده ساختمان به شرح زير است:
- دستشويي 52 سانتيمتر
- آشپزخانه (ديواري 100 سانتيمتر- توكاسه 52 سانتيمتر)
- شير مخلوط دوش 80 سانتي متر
- شير مخلوط وان 65 سانتي متر
- فلاش والو 80 سانتي متر
- شير توالت تخت شرقي 30 سانتي متر
- توالت فرنگي 30 سانتي متر
- فلاش تانك180 سانتي متر
- فاصله دو سر لوله برای شير مخلوط دوش و ظرفشويي و وان و شير مخلوط ديواري 16-18 سانتيمتر از يكديگر
- فاصله دو سر لوله برای لوله کشی آب سرد و گرم دستشويي 20 سانتي متر
- در شيرهاي مخلوط، قرارگیری شير آب سرد در سمت راست و شيرآب گرم در سمت چپ صورت می پذیرد.
لوله کشی آب ساختمان
لوله کشی اصلی ساختمان از شبکه آب شهری توسط لوله های اصلی به گونه های مختلف به ورودی واحدهای مورد نظر می رسد. سپس در هر واحد اجرا می شود.
برای آبرسانی، روش های متعددی وجود دارد که پرکاربردترین آنها شامل: سیستم توزیع آب در ساختمان با استفاده از مخزن ثقلی، سیستم توزیع آب در ساختمان با استفاده از مخزن تحت فشار و سیستم توزیع آب در ساختمان با استفاده از بوستر پمپ می شود.
لوله کشی آب را به روش های زیر قابل اجراست:
- لوله کشی روکار
ساده ترین شکل لوله آب سرد و گرم ساختمان به صورت روکار است که اغلب در ساختمان های در حال ساخت انجام می شود. در این روش لوله های آب اغلب به صورت انشعابی و از روی دیوار یا لبه آن به محل های مصرف هدایت می شود.
مزیت مهم لوله کشی روکار در دسترس بودن لوله ها است که می توان در زمام تعمیر یا تعویض لوله ها از این مزیت استفاده کرد. با این حال شکل ظاهری لوله کشی روکار چندان زیبا نیست ولی می توان با داکت کشی کمی جلوه آن را بهتر است.
- لوله کشی آب انشعابی
در روش انشعابی که از شیوه های قدیمی است ، از محل ورودی لوله اصلی بر روی زمین یا زیر سقف خوابانده و سپس در جهت فضاهای مورد نظر امتداد پیدا کرده و انشعاباتی به هر فضا گرفته می شود.
اشکال اصلی روش انشعابی این است که در زمان مصرف، آب به نسبت برابر برای تمامی فضاها پخش نشده و در زمان استفاده مصرف کننده جلویی تر، مصرف کننده انتهایی با مشکل مواجه می شود.
- لوله کشب آب کلکتوری
در روش کلکتوری، آب در ورودی اصلی ساختمان یا واحد وارد کلکتور می شود که به تعداد فضاهای مورد نظر دارای انشعاب است و از هر انشعاب لوله ای به سمت فضای مورد نظر کشیده می شود.
این کار سبب برابری بیشتر مصرف آب در واحدها می شود و انشعابات وابستگی کمتری به یکدیگر دارند.
انواع لوله آب قابل استفاده در لوله کشی آب سرد و گرم ساختمان
لوله های مورد استفاده که بیشتر در ایران جهت لوله کشی استفاده می شوند به شرح ذیل است:
- لوله های آهنی که از دیر باز استفاده می شده و امروزه بیشتر جهت پروژه های بزرگ و صنعتی استفاده می شوند.
- لوله های PVC یا همان لوله های پلیمری سبز و سفید.
- لوله های پنج لایه که امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.